Lời toà soạn:Tại Lễ Khai mạc Đại hội Đảng lần thứ XIII, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã trình bày Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về các văn kiện trình Đại hội XIII, trong đó nhấn mạnh mục tiêu: Nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng; xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, phát huy ý chí và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, công nghiệp hoá, hiện đại hoá; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hoà bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành một nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. 

Mục tiêu cụ thể trong những thập niên tới là: Đến năm 2025: Là nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp. Đến năm 2030 là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

VietNamNet xin giới thiệu đến quý độc giả những bài viết theo chủ đề này với mong muốn góp tiếng nói để Việt Nam sớm đạt được mục tiêu đề ra.

Nền kinh tế Việt Nam đã có những bước tăng trưởng mạnh mẽ kể từ sau công cuộc Đổi mới.

Tiếp tục tăng năng suất lao động trên nền tảng ứng dụng khoa học, công nghệ

Trong vòng 20 năm trở lại đây, Việt Nam luôn nằm trong top những quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, với tốc độ từ 6-7%. Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (World Bank),  từ năm 2002 đến 2018, GDP đầu người của Việt Nam tăng 2,7 lần, đạt trên 2.700 USD năm 2019.

Tuy vậy, có một số liệu đáng lưu ý khi nhìn vào các chỉ số phát triển để dự đoán tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam. Đó là năng suất lao động sơ bộ của người Việt năm 2019 vào khoảng 110,5 triệu đồng/lao động. 

Báo cáo của tổ chức Năng suất châu Á (APO, 2019) cho thấy, năng suất lao động của người Việt Nam giai đoạn 2011-2018 tăng bình quân 4,8%/năm. Con số này có nhích lên trong mấy năm gần đây (2016-2018) với mức tăng 5,7%/năm. 

So sánh với các nước trong khu vực, tỷ lệ tăng năng suất lao động của Việt Nam hiện cao hơn Singapore (1,42%/năm), Malaysia (2%/năm), Thái Lan (3,2%/năm), Indonesia (3,6%/năm), Philippines (4,4%/năm) và cao nhất trong khu vực ASEAN. 

Khoảng cách về năng suất lao động trên mỗi lao động (màu đỏ) và trên mỗi giờ (màu xanh) của các nước so với Mỹ. Sơ đồ này cũng cho thấy mối tương quan về năng suất lao động của Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới. Số liệu: APO

Tuy vậy, thống kê của APO cũng chỉ ra rằng, năng suất lao động tính theo PPP của người Việt vẫn rất thấp so với các nước trong khu vực. Trung bình mỗi giờ, năng suất lao động của một người Việt Nam chỉ bằng 1/11,5 so với Singapore, 1/4,5 Malaysia, 1/2,5 Thái Lan, 1/2 Indonesia, 1/1,6 Philippines và thậm chí chỉ bằng 89% của Lào. 

Sự tăng trưởng thần kỳ của Việt Nam thời gian qua là nhờ chiến lược phát triển thị trường, mở cửa nền kinh tế với thương mại quốc tế, thu hút mức đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), phát triển nền tảng sản xuất và xuất khẩu.

Nhưng để tiếp tục phát triển, Việt Nam cần thoát khỏi chiến lược phát triển dựa vào lực lượng lao động giá rẻ, xuất khẩu dựa trên các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, và chuyển trọng tâm phát triển vào tăng năng suất lao động. Trong đó, tăng trưởng năng suất do ứng dụng và phát triển khoa học công nghệ sẽ là yếu tố tiên quyết để Việt Nam phát triển nền kinh tế. 

Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam trong khoảng thời gian từ năm 1985 - 2019. Số liệu: World Bank

Theo Dự án “Đánh giá tác động đổi mới của công nghệ ở Việt Nam tới tăng trưởng năng suất GDP của các ngành kinh tế”, kết quả phân tích năng suất lao động của toàn bộ nền kinh tế giai đoạn 2000-2018 cho thấy, tăng trưởng sản lượng bình quân trên mỗi lao động ở Việt Nam là 3,3%. 

Có nhiều yếu tố tác động tới sản lượng lao động, có thể kể tới như thâm dụng vốn, sự chuyển dịch lao động giữa các ngành, khả năng hấp thụ công nghệ, nỗ lực của doanh nghiệp đầu ngành trong việc ứng dụng công nghệ,...Trong đó, yếu tố hấp thụ công nghệ đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng, chiếm 1,8% trong tổng mức tăng 3.3% đó. 

Báo cáo này cũng cho rằng, trong hơn 20 năm qua, nếu đầu tư nhiều hơn cho công nghệ, phần lớn các doanh nghiệp Việt có thể tiến gần hơn tới mức tối ưu mà các doanh nghiệp hiệu quả nhất trong nền kinh tế có thể đạt được. 

Đầu tư cho khoa học công nghệ: Hưởng thành quả phồn vinh 5-10 năm sau

Theo các chuyên gia, việc nâng cao năng lực công nghệ của các doanh nghiệp là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng sản lượng trên mỗi lao động. Việc áp dụng công nghệ là kênh quan trọng của tăng trưởng. Điều này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các công cụ chính sách hỗ trợ cải thiện năng lực hấp thụ công nghệ của các doanh nghiệp ở Việt Nam.

Tuy nhiên, có một thực tế là việc đầu tư cho khoa học và công nghệ ở Việt Nam vẫn còn thấp. Năm 2017, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) của Việt Nam chỉ chiếm 0,5% GDP, thấp hơn nhiều so với 1,44% của Malaysia hay 0,8% của Thái Lan. 

Việc áp dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số sẽ tác động mạnh tới năng suất lao động, từ đó tạo động lực thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam. Ảnh: Trọng Đạt

Mức đầu tư thấp cho R&D, từ cả khu vực nhà nước cũng như tư nhân, là vấn đề rất đáng quan tâm. Mức đầu tư thấp cùng với sự hoài nghi của các nhà đầu tư có thể xuất phát từ niềm tin rằng năng suất thu được từ việc áp dụng và sáng tạo công nghệ là không cao. Tác động trực tiếp và gián tiếp của đầu tư vào công nghệ ở Việt Nam đối với năng suất, GDP và tăng trưởng kinh tế hiện vẫn còn mang tính suy đoán.

Nghiên cứu của Bộ Khoa học & Công nghệ, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Việt Nam (VEPR-VNU) và trường đại học Queensland (Australia) đã chỉ ra rằng, việc tăng gấp đôi đầu tư cho R&D trong 1 năm có thể dẫn đến mức tăng trưởng GDP thực trên đầu người hàng năm là 1,8% trong giai đoạn 15 năm. Các tác động cao nhất sẽ được nhận thấy vào khoảng 5 đến 10 năm sau quá trình đầu tư cho nghiên cứu và phát triển.

Nguồn vốn đầu tư cho R&D cũng sẽ tác động đến sự gia tăng tiêu dùng và tiền lương, chủ yếu do sự gia tăng thu nhập của lao động có kỹ năng và lao động phổ thông trong nền kinh tế. Đặc biệt, trong 15 năm, sự gia tăng đầu tư cho R&D dẫn đến mức tiêu dùng tăng trung bình 2,51% và đầu tư toàn nền kinh tế tăng 2,48% hàng năm.

Nhìn chung, việc áp dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nghiên cứu phát triển sẽ là chìa khóa cho sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam trong 20-25 năm tới. Trên con đường đó, các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là các doanh nghiệp ICT sẽ là những “đầu kéo” quan trọng, góp phần chuyển đổi số cho cả nền kinh tế Việt Nam. 

Trọng Đạt

Tạo sức mạnh tổng hợp mới cho đất nước

Việt Nam sẽ tiếp tục ưu tiên thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong phát triển công nghệ số, thực hiện chuyển đổi số trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quản trị…, từng bước hình thành kinh tế số, xã hội số, chính phủ số,...

Nền kinh tế Việt Nam đã có những bước tăng trưởng mạnh mẽ kể từ sau công cuộc Đổi mới.

Tiếp tục tăng năng suất lao động trên nền tảng ứng dụng khoa học, công nghệ

Trong vòng 20 năm trở lại đây, Việt Nam luôn nằm trong top những quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, với tốc độ từ 6-7%. Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (World Bank),  từ năm 2002 đến 2018, GDP đầu người của Việt Nam tăng 2,7 lần, đạt trên 2.700 USD năm 2019.

Tuy vậy, có một số liệu đáng lưu ý khi nhìn vào các chỉ số phát triển để dự đoán tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam. Đó là năng suất lao động sơ bộ của người Việt năm 2019 vào khoảng 110,5 triệu đồng/lao động. 

Báo cáo của tổ chức Năng suất châu Á (APO, 2019) cho thấy, năng suất lao động của người Việt Nam giai đoạn 2011-2018 tăng bình quân 4,8%/năm. Con số này có nhích lên trong mấy năm gần đây (2016-2018) với mức tăng 5,7%/năm. 

So sánh với các nước trong khu vực, tỷ lệ tăng năng suất lao động của Việt Nam hiện cao hơn Singapore (1,42%/năm), Malaysia (2%/năm), Thái Lan (3,2%/năm), Indonesia (3,6%/năm), Philippines (4,4%/năm) và cao nhất trong khu vực ASEAN. 

Khoảng cách về năng suất lao động trên mỗi lao động (màu đỏ) và trên mỗi giờ (màu xanh) của các nước so với Mỹ. Sơ đồ này cũng cho thấy mối tương quan về năng suất lao động của Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới. Số liệu: APO

Tuy vậy, thống kê của APO cũng chỉ ra rằng, năng suất lao động tính theo PPP của người Việt vẫn rất thấp so với các nước trong khu vực. Trung bình mỗi giờ, năng suất lao động của một người Việt Nam chỉ bằng 1/11,5 so với Singapore, 1/4,5 Malaysia, 1/2,5 Thái Lan, 1/2 Indonesia, 1/1,6 Philippines và thậm chí chỉ bằng 89% của Lào. 

Sự tăng trưởng thần kỳ của Việt Nam thời gian qua là nhờ chiến lược phát triển thị trường, mở cửa nền kinh tế với thương mại quốc tế, thu hút mức đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), phát triển nền tảng sản xuất và xuất khẩu.

Nhưng để tiếp tục phát triển, Việt Nam cần thoát khỏi chiến lược phát triển dựa vào lực lượng lao động giá rẻ, xuất khẩu dựa trên các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, và chuyển trọng tâm phát triển vào tăng năng suất lao động. Trong đó, tăng trưởng năng suất do ứng dụng và phát triển khoa học công nghệ sẽ là yếu tố tiên quyết để Việt Nam phát triển nền kinh tế. 

Tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam trong khoảng thời gian từ năm 1985 - 2019. Số liệu: World Bank

Theo Dự án “Đánh giá tác động đổi mới của công nghệ ở Việt Nam tới tăng trưởng năng suất GDP của các ngành kinh tế”, kết quả phân tích năng suất lao động của toàn bộ nền kinh tế giai đoạn 2000-2018 cho thấy, tăng trưởng sản lượng bình quân trên mỗi lao động ở Việt Nam là 3,3%. 

Có nhiều yếu tố tác động tới sản lượng lao động, có thể kể tới như thâm dụng vốn, sự chuyển dịch lao động giữa các ngành, khả năng hấp thụ công nghệ, nỗ lực của doanh nghiệp đầu ngành trong việc ứng dụng công nghệ,...Trong đó, yếu tố hấp thụ công nghệ đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng, chiếm 1,8% trong tổng mức tăng 3.3% đó. 

Báo cáo này cũng cho rằng, trong hơn 20 năm qua, nếu đầu tư nhiều hơn cho công nghệ, phần lớn các doanh nghiệp Việt có thể tiến gần hơn tới mức tối ưu mà các doanh nghiệp hiệu quả nhất trong nền kinh tế có thể đạt được. 

Đầu tư cho khoa học công nghệ: Hưởng thành quả phồn vinh 5-10 năm sau

Theo các chuyên gia, việc nâng cao năng lực công nghệ của các doanh nghiệp là động lực chính thúc đẩy tăng trưởng sản lượng trên mỗi lao động. Việc áp dụng công nghệ là kênh quan trọng của tăng trưởng. Điều này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các công cụ chính sách hỗ trợ cải thiện năng lực hấp thụ công nghệ của các doanh nghiệp ở Việt Nam.

Tuy nhiên, có một thực tế là việc đầu tư cho khoa học và công nghệ ở Việt Nam vẫn còn thấp. Năm 2017, đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) của Việt Nam chỉ chiếm 0,5% GDP, thấp hơn nhiều so với 1,44% của Malaysia hay 0,8% của Thái Lan. 

Việc áp dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số sẽ tác động mạnh tới năng suất lao động, từ đó tạo động lực thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam. Ảnh: Trọng Đạt

Mức đầu tư thấp cho R&D, từ cả khu vực nhà nước cũng như tư nhân, là vấn đề rất đáng quan tâm. Mức đầu tư thấp cùng với sự hoài nghi của các nhà đầu tư có thể xuất phát từ niềm tin rằng năng suất thu được từ việc áp dụng và sáng tạo công nghệ là không cao. Tác động trực tiếp và gián tiếp của đầu tư vào công nghệ ở Việt Nam đối với năng suất, GDP và tăng trưởng kinh tế hiện vẫn còn mang tính suy đoán.

Nghiên cứu của Bộ Khoa học & Công nghệ, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách Việt Nam (VEPR-VNU) và trường đại học Queensland (Australia) đã chỉ ra rằng, việc tăng gấp đôi đầu tư cho R&D trong 1 năm có thể dẫn đến mức tăng trưởng GDP thực trên đầu người hàng năm là 1,8% trong giai đoạn 15 năm. Các tác động cao nhất sẽ được nhận thấy vào khoảng 5 đến 10 năm sau quá trình đầu tư cho nghiên cứu và phát triển.

Nguồn vốn đầu tư cho R&D cũng sẽ tác động đến sự gia tăng tiêu dùng và tiền lương, chủ yếu do sự gia tăng thu nhập của lao động có kỹ năng và lao động phổ thông trong nền kinh tế. Đặc biệt, trong 15 năm, sự gia tăng đầu tư cho R&D dẫn đến mức tiêu dùng tăng trung bình 2,51% và đầu tư toàn nền kinh tế tăng 2,48% hàng năm.

Nhìn chung, việc áp dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nghiên cứu phát triển sẽ là chìa khóa cho sự tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam trong 20-25 năm tới. Trên con đường đó, các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là các doanh nghiệp ICT sẽ là những “đầu kéo” quan trọng, góp phần chuyển đổi số cho cả nền kinh tế Việt Nam. 

Trọng Đạt

Tạo sức mạnh tổng hợp mới cho đất nước

Việt Nam sẽ tiếp tục ưu tiên thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong phát triển công nghệ số, thực hiện chuyển đổi số trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quản trị…, từng bước hình thành kinh tế số, xã hội số, chính phủ số,...

Ở kỷ nguyên của thanh toán trực tuyến khi thương mại điện tử bùng nổ, các doanh nghiệp vật lý (brick-and-mortar) như GameStop đã phải chịu ảnh hưởng nặng nề từ chính Amazon, vốn trước đó chỉ đi bán sách trực tuyến. Khi người ta có thể ngồi nhà và săn deal giá rẻ trên các sàn này, việc mua sắm trực tiếp ở GameStop tỏ ra là khá thừa thãi. Tất nhiên, Amazon chỉ là khởi đầu cho chuỗi ngày tháng bết bát sau này của GameStop khi chậm chạp chuyển đổi mô hình kinh doanh. 

Nhát dao tiếp theo đến từ Steam, mà bắt đầu nở rộ vào đầu thập niên từ 2010. Cửa hàng trực tuyến này đã mở đường cho một kỷ nguyên nở rộ các store online và dần dần xóa bỏ tâm lý e ngại sở hữu những thứ vô hình như tài khoản game. Cho đến kỷ nguyên của console thế hệ thứ 8 (gồm PS4, Xbox One và Nintendo Switch), GameStop bắt đầu gặp khó khi các ông lớn đẩy mạnh sự phát triển các cửa hàng của riêng mình. Vừa là bán đĩa game vật lý, vừa mở rộng cho phép mua game tải về, lợi nhuận của GameStop bắt đầu bị thu hẹp đáng kể trong khi vẫn duy trì các mặt bằng đắc địa tại các thành phố lớn.

Chuỗi cửa hàng GameStop có tốc độ mở rộng rất nhanh và nằm sát nhau trong bán kính rất hẹp

Nhưng vấn đề nghiêm trọng nhất đánh thẳng vào bát cơm của GameStop lại là bán đĩa game cũ. Khi các nhà phát hành đưa game lên kệ, GameStop có cái để bán. Khi họ quyết định đưa game lên cửa hàng trực tuyến, GameStop không có cái gì để bán, chuỗi cung ứng lập tức bị chặn đứng. 

Từ đây, mô hình kinh doanh của GameStop được ví như khối băng đang tan chảy từ từ và phải chuyển dịch sang kinh doanh phụ kiện, đồ chơi. GameStop đã mua lại ThinkGeek năm 2015 để đa dạng hóa chuỗi cung ứng và thêm vào các mặt hàng mang tính văn hóa đại chúng, lấn sân sang phim ảnh và truyện tranh nhưng không thể kéo lại một thời hoàng kim đã qua ở kỷ nguyên của kỹ thuật số (digital). 

Nhưng đó không phải tác nhân chính tạo ra cơn khủng hoảng ở GameStop. Trong thời đại loay hoay đi tìm hướng kinh doanh mới, GameStop đã mua Spring Mobile hồi năm 2013 để mở rộng sang mảng bán điện thoại, nhưng cho đến khi bán lại mảng này cho Prime Communications với cái giá 700 triệu USD hồi năm 2019, các chuyên gia ước tính GameStop đã lỗ khoảng 800 triệu USD.

Cổ phiếu GameStop từng chạm đáy vào đầu năm 2020 khi các chuyên gia liên tục đưa ra dự báo hãng này sẽ phá sản

Thương vụ thất bại này đã khiến cổ phiếu GameStop tụt giá trị xuống dưới mức 5 USD và chỉ tăng trở lại vào khoảng tháng 9/2020 trước khi câu chuyện cổ tích Reddit đại chiến giới bán khống nổ ra.

Ngày nay, GameStop vẫn có thể duy trì mô hình kinh doanh bán đĩa vật lý khi các máy chơi game thế hệ mới như PS5 hay Xbox Series X vẫn sử dụng đĩa. Nhưng vòng đời của các máy này đang ngày một ngắn lại, với thế hệ cũ chỉ kéo dài 7 năm. Đó là lý do GameStop phải mau chóng chuyển đổi mô hình kinh doanh nếu không muốn đi vào vết xe đổ của Blockbuster năm xưa.

Phương Nguyễn

GameStop đã trở thành hiện tượng mang tính toàn cầu

Không chỉ còn trong phạm vi nước Mỹ, cả thế giới đang nhắc đến GameStop trong một cuộc chiến vô tiền khoáng hậu giữa ‘những kẻ tự kỷ’ với giới siêu giàu Hoa Kỳ.

GameStop đã gồng lỗ 6 năm và công ty này dự báo không thể có lãi trước năm 2023. Nhưng vì sao một chuỗi cửa hàng game lại có thể lỗ nặng đến vậy khi ngành game vẫn đang tăng trưởng dương qua từng năm?

Trước đại dịch, GameStop có hơn 5.500 cửa hàng trải dài ở Mỹ, Canada và khắp châu Âu. Các cửa hàng này giống như shopping mall hay các cửa hàng tiện lợi, nơi game thủ có thể tìm thấy mọi thứ liên quan đến văn hóa game. Từ các đĩa game vật lý, máy chơi game, huy hiệu, cốc nước đến đồ chơi, phụ kiện các loại…

Văn hóa này đã bén rễ từ cả chục năm qua ở các nước phương Tây, giống như việc đi chợ mua sắm thức ăn hàng ngày. Mô hình kinh doanh của GameStop thậm chí còn từng bị các nhà phát triển game chỉ trích nặng nề khi hãng này thu mua lại đĩa game cũ của khách hàng và bán lại với giá cắt cổ. Tất nhiên, các nhà phát triển chẳng được chút lợi lộc gì ở thị trường second-hand này mà còn bị ảnh hưởng tới doanh số bán ra. Nhờ đó, cổ phiếu GameStop đã đạt giá trị đỉnh là 62 USD vào năm 2007. 

Thời kỳ huy hoàng của GameStop gắn liền với mô hình bán đĩa game đã qua sử dụng (second-hand)

Ở kỷ nguyên của thanh toán trực tuyến khi thương mại điện tử bùng nổ, các doanh nghiệp vật lý (brick-and-mortar) như GameStop đã phải chịu ảnh hưởng nặng nề từ chính Amazon, vốn trước đó chỉ đi bán sách trực tuyến. Khi người ta có thể ngồi nhà và săn deal giá rẻ trên các sàn này, việc mua sắm trực tiếp ở GameStop tỏ ra là khá thừa thãi. Tất nhiên, Amazon chỉ là khởi đầu cho chuỗi ngày tháng bết bát sau này của GameStop khi chậm chạp chuyển đổi mô hình kinh doanh. 

Nhát dao tiếp theo đến từ Steam, mà bắt đầu nở rộ vào đầu thập niên từ 2010. Cửa hàng trực tuyến này đã mở đường cho một kỷ nguyên nở rộ các store online và dần dần xóa bỏ tâm lý e ngại sở hữu những thứ vô hình như tài khoản game. Cho đến kỷ nguyên của console thế hệ thứ 8 (gồm PS4, Xbox One và Nintendo Switch), GameStop bắt đầu gặp khó khi các ông lớn đẩy mạnh sự phát triển các cửa hàng của riêng mình. Vừa là bán đĩa game vật lý, vừa mở rộng cho phép mua game tải về, lợi nhuận của GameStop bắt đầu bị thu hẹp đáng kể trong khi vẫn duy trì các mặt bằng đắc địa tại các thành phố lớn.

Chuỗi cửa hàng GameStop có tốc độ mở rộng rất nhanh và nằm sát nhau trong bán kính rất hẹp

Nhưng vấn đề nghiêm trọng nhất đánh thẳng vào bát cơm của GameStop lại là bán đĩa game cũ. Khi các nhà phát hành đưa game lên kệ, GameStop có cái để bán. Khi họ quyết định đưa game lên cửa hàng trực tuyến, GameStop không có cái gì để bán, chuỗi cung ứng lập tức bị chặn đứng. 

Từ đây, mô hình kinh doanh của GameStop được ví như khối băng đang tan chảy từ từ và phải chuyển dịch sang kinh doanh phụ kiện, đồ chơi. GameStop đã mua lại ThinkGeek năm 2015 để đa dạng hóa chuỗi cung ứng và thêm vào các mặt hàng mang tính văn hóa đại chúng, lấn sân sang phim ảnh và truyện tranh nhưng không thể kéo lại một thời hoàng kim đã qua ở kỷ nguyên của kỹ thuật số (digital). 

Nhưng đó không phải tác nhân chính tạo ra cơn khủng hoảng ở GameStop. Trong thời đại loay hoay đi tìm hướng kinh doanh mới, GameStop đã mua Spring Mobile hồi năm 2013 để mở rộng sang mảng bán điện thoại, nhưng cho đến khi bán lại mảng này cho Prime Communications với cái giá 700 triệu USD hồi năm 2019, các chuyên gia ước tính GameStop đã lỗ khoảng 800 triệu USD.

Cổ phiếu GameStop từng chạm đáy vào đầu năm 2020 khi các chuyên gia liên tục đưa ra dự báo hãng này sẽ phá sản

Thương vụ thất bại này đã khiến cổ phiếu GameStop tụt giá trị xuống dưới mức 5 USD và chỉ tăng trở lại vào khoảng tháng 9/2020 trước khi câu chuyện cổ tích Reddit đại chiến giới bán khống nổ ra.

Ngày nay, GameStop vẫn có thể duy trì mô hình kinh doanh bán đĩa vật lý khi các máy chơi game thế hệ mới như PS5 hay Xbox Series X vẫn sử dụng đĩa. Nhưng vòng đời của các máy này đang ngày một ngắn lại, với thế hệ cũ chỉ kéo dài 7 năm. Đó là lý do GameStop phải mau chóng chuyển đổi mô hình kinh doanh nếu không muốn đi vào vết xe đổ của Blockbuster năm xưa.

Phương Nguyễn

GameStop đã trở thành hiện tượng mang tính toàn cầu

Không chỉ còn trong phạm vi nước Mỹ, cả thế giới đang nhắc đến GameStop trong một cuộc chiến vô tiền khoáng hậu giữa ‘những kẻ tự kỷ’ với giới siêu giàu Hoa Kỳ.