Điều tôi buồn là suốt một năm ở nhà, chồng không động tay chân vào việc gì. Khi tôi hỏi tại sao anh không đỡ đần vợ việc nhà cửa như cơm nước, dọn dẹp, bát đũa, chồng kêu "việc đó của đàn bà". Tôi nói lý với chồng rằng, nếu việc đó của đàn bà thì việc gì của đàn ông, "việc kiếm tiền chăng"?.

Câu hỏi của tôi đã chạm đến lòng tự trọng của chồng. Anh cho rằng, tôi đang coi thường anh không có công việc, không kiếm ra tiền. Vậy là chồng dỗi, hơn một tuần anh và tôi không nói chuyện với nhau.

Những tưởng chồng sẽ chỉ nghỉ việc ở nhà một thời gian rồi đi kiếm việc khác nhưng anh không chịu. Anh nói muốn nghiên cứu thị trường bán hàng để chuyển hướng nghề nghiệp nhưng cả ngày chỉ thấy anh cắm mặt vào chơi điện tử và điện thoại. Đến con cái, chồng cũng bỏ bê. Một mình tôi vừa đi làm, vừa về chăm sóc con cái, kiệt quệ sức lực.

Anh nghỉ việc thêm hai năm khiến kinh tế gia đình khốn đốn. Nhưng biết tính chồng, suốt thời gian đó, mệt tôi cũng không dám kêu. Hai vợ chồng sống với nhau như người dưng, chỉ đi làm rồi về ăn bữa cơm chung. Tiền chi tiêu, mời mọc bạn bè cà phê, chồng cũng phải xin tôi vì anh chẳng làm ra một xu nào.

Mẹ anh ra chơi, tôi khốn khổ vì bị anh nói coi thường mẹ, coi thường anh. Chẳng là bữa cơm canh rau đạm bạc trong một tuần mẹ ra chơi khiến anh nghĩ tôi coi thường anh không kiếm ra tiền nên không cho mẹ anh ăn uống đàng hoàng. Có chuyện gì hay nói câu gì không phải là anh nổi cáu, nói vợ cậy làm ra tiền, coi khinh chồng.

3 năm ròng rã chồng thất nghiệp là 3 năm tôi chịu áp lực về kinh tế và tinh thần. Chỉ cần tôi nói động gì đến chuyện đi xin việc hay tính chuyện làm ăn thì chồng lại nói: "Vốn đâu mà làm, tiền một xu không có. Một mình cô làm cũng chỉ đủ lo cho cái nhà chứ đừng nghĩ to tát".

Một mình tôi làm đủ lo cho cả nhà này, nhưng anh lại không cho đó là việc đáng ghi nhận. Anh thậm chí còn nghĩ lương tôi thấp, chẳng có vốn liếng cũng không chịu vay mượn bạn bè cho anh làm ăn.

Anh liên tục giục tôi vay người này, người kia cho anh lấy vốn nhưng tôi nào có khả năng đó. Lo từng đồng tiền trong nhà đã khiến tôi kiệt quệ, gánh thêm nợ người ngoài nữa thì biết trả thế nào?

Bỗng một ngày đẹp trời, anh nói mình xin được việc thông qua lời giới thiệu của một người bạn đại học. Tôi vô cùng vui mừng vì cuối cùng, chồng cũng có công ăn việc làm, bớt gánh nặng kinh tế cho vợ. Nhưng đi làm được 7 tháng, anh đề nghị ly hôn và không đưa cho tôi một đồng lương nào.

Anh nói mấy năm nay đã chịu đựng tôi, chịu đựng vợ sỉ nhục, khinh thường. Anh không thích một người vợ có chồng thất nghiệp vài năm đã suốt ngày càu nhàu, khó chịu. Câu nói của anh khiến người đàn bà vốn nên đau khổ như tôi phải phì cười. 3 năm qua, tôi nhẫn nhịn anh thế nào, chỉ có anh là người hiểu. Có lẽ đó chỉ là cái cớ để người đàn ông ra đi.

Tôi thật không dám tin sau 3 năm cưu mang chồng, cho anh từng đồng tiền đi cà phê, cuối cùng lại nhận về cái kết ê chề như vậy. Lòng đau và buồn nhưng tôi không tiếc. Bởi tôi thấy mình đã quá nỗ lực vì cuộc hôn nhân này. Còn anh, anh đã làm được gì cho tôi?

Theo Dân trí

Thất nghiệp, nợ nần ngập đầu, về quê ăn Tết làm sao đối diện được với bố mẹ

Những "lỗi" bị bắt

Đầu năm 2016, trên một diễn đàn về nghiệp vụ báo chí có bài phân tích Thảm họa sử dụng sai tiếng Việt trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Tác giả Đinh Đức Cần cho rằng có những sai thường thấy như: Khối không khí lạnh đang mấp mé biên giới nước ta”. Đúng ra chỉ có chất lỏng mới dùng từ “mấp mé”.

Bản tin Dự báo thời tiết trên VTV. (Ảnh chụp lại từ màn hình).

“Nhiệt độ quanh quẩn ở 18 độ C đến 21 độ C” - Nhiệt độ được nhân cách hóa như con trâu quanh quẩn ở bãi cỏ, như con chó quanh quẩn trong sân… thật kỳ cục phải không?

“Những thiệt hại do lũ lụt mang lại” - Trong tiếng Việt động từ “mang lại” có nghĩa tốt đẹp, điều may mắn, lợi ích như: "Đảng mang lại tự do, hạnh phúc, ấm no cho nhân dân…".

Cái xấu, cái tệ hại, cái không mong muốn phải dùng từ “gây ra” mới đúng: "gây ra chiến tranh, gây ra sự lộn xộn, gây ra cái chết, gây ra thiệt hại…".

“Cơn mưa đi từ dưới Mũi Cà Mau đi ngược lên các tỉnh Nam Bộ”. Té ra cơn mưa không từ trên trời rơi xuống mà lại từ dưới đất chui lên?

“Sau đây là dự báo thời tiết trên biển”. Thế còn thời tiết dưới biển thế nào, có trên phải có dưới chứ? Tại sao không nói “Thời tiết biển” là chuẩn.

 “Không khí ẩm thấp ít nắng sẽ làm cho các đối tượng sâu bọ phát triển”. Từ thuở bé đến giờ tôi mới nghe gọi sâu bọ là đối tượng. Tại sao không nói cho chuẩn là các loài sâu bọ? Giờ từ đối tượng quá lạm phát và sai be bét. Đối tượng thương binh liệt sỹ, đối tượng chính sách, đối tượng đói nghèo… Tất cả gom vào một rọ cứ như là đối tượng hình sự, tội phạm, đối tượng phản cách mạng… Thật là phản cảm, thiếu trân trọng.

“Lại còn chua thêm vào dặn dò mai nắng nóng nhớ mang theo áo chống nắng, thời tiết thuận lợi cho việc Picnic, vui chơi giải trí ngoài trời, đi du lịch… Nếu không dặn hẳn người ta không biết lo cho thân mình chắc? Bao nhiêu người cần lao đang chật vật làm việc để kiếm miếng cơm manh áo, có khi cả đời cũng không biết tới du lịch, giải trí, du hí? Cứ làm như ai cũng giàu có cả?” – tác giả phân tích.

Ngoài ra tác giả cũng cho rằng truyền thông hiện đang mắc phải “hội chứng” à, ờ. Dạ thưa, vâng, à vâng, phải không ạ…

"Bắt lỗi" như thế có đúng không?

Vậy các nhà ngôn ngữ học, truyền thông nói gì? VietNamNet đã có cuộc trao đổi với PGS.TS, Nhà văn Nguyễn Hữu Đạt-Chủ nhiệm bộ môn Việt ngữ học, Khoa Ngôn ngữ học, Trường ĐH Khoa học Xã hội &Nhân văn (ĐHQG Hà Nội). Sau đây là  ý kiến của ông.

“Đọc bài phân tích của tác giả, tôi hiểu tác giả rất sốt sắng trong việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Một số phân tích trong bài viết đúng nhưng cũng có chỗ chưa ổn vì tác giả chưa lý giải chính xác nguyên nhân, hoặc đôi khi  hiểu chưa đến gốc vấn đề.

Chẳng hạn, nếu nói về chuẩn thì  ngay câu thứ hai của tác giả bài viết này cũng đã có vấn đề rồi. Bởi tác giả khắng định “bản tin thời tiết ai cũng phải xem". Liệu có đúng vậy không? Trong trường hợp này, cần cân nhắc dùng chữ “nên” hay “cần” cũng là điều phải suy nghĩ. Còn “phải” là trợ động từ có nghĩa “bắt buộc”. Còn cụm từ “ai cũng” có nghĩa khẳng định toàn thể, tức có nghĩa rằng “tất cả mọi người”. Nhưng…có biết bao em bé, người già họ chẳng bao giờ xem và nghe chương trình này! Vậy khẳng định như tác giả bài viết là thiếu cơ sở, nếu đứng về mặt lô gich (Một câu được coi là chuẩn phải đảm báo tính đúng cả về lô gich và ngữ nghĩa).

Có thể nói thêm một vài ví dụ, như mấp mé,tác giả phê phán là đúng nhưng chưa chính xác.

Muốn phân tích chính xác cần có kiến thức/tri thức về phong cách học. Cụ thể là, từ mấp mé ở đây chưa thật chuẩn về nghĩa. Nhưng trong giao tiếp truyền thông còn có một nhu cầu rất quan trọng: người nói muốn gây chú ý người xem/nghe. Dùng từ mấp méchỉ người có tri thức sâu ngôn ngữ học mới phân biệt là sai. Người bình thường nghe thì thấy có ấn tượng và không bị sai lạc thông tin cơ bản nên vẫn hiểu được nội dung của thông báo. Mấp mélà từ láy, có tác động âm thanh gây sự chú ý. Dùng từ này trong phong cách giao tiếp truyền hình có thể châm trước được.

Quanh quẩn, dùng từ này không thật chuẩn,  vì từ này có nghĩa chuyển động, di chuyển, di đôngloanh quanh ở một điểm/chỗ nào đấy. Trường hợp này ai sai do người nói chưa có tri thức về các phong cách chức năng ngôn ngữ, dùng từ của phong cách sinh hoạt hàng ngày vào chỗ của phong cách báo chí truyền thông.

Từ mang lại theo cách phân tích của tác giả bài báo có điểm không ổn. Tác giả hiểu như vậy mới chỉ dừng lại ở một phương diện nghĩa của từ này. Thực ra ,mang lạicòn nhiều nét nghĩa khác. Mang lại không chỉ có cái tốt mà còn có ý nghĩa là đem đến kết quả không mong muốn. Ví dụ: “Tôi đã góp ý nhiều lần. Nếu anh cố ý làm thì chắc chắn sẽ có nhiều điều không tốt mang lại cho anh”.

Tiếng Việt phong phú, sinh động chính là ở những chỗ đó.

Trường hợpcơn mưa đi từ dưới mũi Cà Mau đi lên,..lặp từ là lỗi chính vì một câu mà dùng đến 2 lần từ đi. Dùng từ đikhông thể nói là sai. Đây là cách nói hình ảnh muốn tạo ra sự chú ý cho người nghe nhưng chưa hay lắm. Trong giao tiếp ngôn ngữ hàng ngày, người ta thường dùng lối nói sinh động  nên hay nói: Cơn mưa đi từ hướng Đông sang Tây, gió qua gió lại thì không có gì sai. Người nghe vẫn chấp nhận được.

Thời tiết trên biển…tôi cho là tác giả không hiểu dụng ý của người nói. Thời tiết trên biển và thời tiết biển là 2 vấn đề  khác nhau. Trên biển là muốn đề cập tình hình thời tiết từ mặt nước trở lên  còn ở dưới biển thì có nhiều biến chuyển khác mà người dự báo không thể và cũng không cần thông báo... Như thế sao lại phê bình người ta  là sai được???

Một phương diện khác, khi phê bình không nên áp theo thói quen cứng nhắc của nhà nghiên cứu. Vì rằng, với các hiện tượng ngôn ngữ, 2 góc độ nghiên cứu tĩnh và động rất khác nhau. Nghiên cứu tĩnh là nghiên cứu từ trong hệ thống khác với nghiên cứu động là nghiên cứu sự vận động, biến chuyển của ngôn ngữ trong quá trình hành chức. Trên thực tế, có những biến đổi ngôn ngữ trong quá trình sử dụng. Lúc đầu, một hiện tượng mới xuất hiện chưa thành chuẩn vì người ta chưa quen, nhưng dùng nhiều, sau dùng nhiều nó dần tham gia vào chuẩn. Ví dụ từ kích cầu(thực ra nói tắt là kích thích nhu cầu) khi mới xuất hiện bị nhiều nhà nghiên cứu phản ứng, cho đó là sai, là tùy tiện….  Nhưng dần dần từ này đến nay đã thành chuẩn. Có nhiều từ khác như  như “đầu ra”, “đầu vào”… cũng vậy.

Nếu gò ngôn ngữ trong cách hiểu theo góc độ tĩnh thì ngôn ngữ không thể phát triển được. Nhận thức con người ngày càng tăng, vỏ âm thanh ngôn ngữ có hạn. Nên để giải thích cái mới  người ta phải sử dụng vỏ âm thanh đã cũ. Đó là quy luật, cần chấp nhận.

Không khí ẩm thấp…. đối tượng sâu bọ,..đúng là dùng thừa, không chuẩn. Nhưng đối tượng không phải lúc nào cũng có nghĩa phản cảm. Hiểu như vậy quá cứng nhắc. Ví dụ đối tượng Đảng là đẹp đấy chứ. Đó là người đang được thử thách để vào Đảng.  Hoặc đối tượng dùng trong câu “đối tượng nghiên cứu của chúng tôi là…” thì có gì phản cảm đâu?

PGS.TS, Nhà văn Nguyễn Hữu Đạt, giảng viên Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN (Ảnh: Bùi Tuấn)

Giải thích theo cách như vậy chí khiến tiếng Việt càng  thêm rối rắm, giảm tính biểu cảm cũng như, khả năng diễn đạt phong phú của tiếng Việt.

Khi dự báo báo thời tiết,  thông tin cho khán thính giả thông tin và gợi ý cho người ta việc đi picnic ,..là rất tốt giúp nhắc nhở người ta có quyết định đúng đắn để đi lại và chuẩn bị tốt các phương tiện cho công việc hàng ngày… . Chuyện còn có nhiều người nghèo phải lao động không đủ ăn, không có thời gian đi picnic là câu chuyện thuộc  phương diện xã hội. Đem đó vào bàn ở mục dự báo thời tiết để bàn chuyện ngôn ngữ là không đúng chỗ. Hiện nay xã hội VN đang phát triển con số người du lịch cũng không còn ít. Do đó, việc đưa tin như hiện nay  không có gì là lãng phí, trái lại đó cũng là một hình thức quảng cáo cho ngành du lịch, một ngành đang rất cần phát triển cho kinh tế đất nước hiện nay. Hiểu theo ý tác giả là cứng nhắc, chưa cập nhật tình hình.

Về “hội chứng” à, ừ, ờ ,,” theo cách phân tích của tác giả là không chính xác và có chỗ lầm lẫn.  Những từ này được dùng trong cách nói của người phỏng vấn  trên truyền hình, theo tôi, không phải lỗi của người biên tập. Tôi tin chắc như vậy. Vì người đã làm biên tập không thể mắc thứ lỗi quá ngớ ngẩn như vậy. Phỏng vấn trực tiếp là loại hình ngôn ngữ nói theo phong cách sinh hoạt.  Trong ngôn ngữ nói, đây là nét dư, thường xuất hiện như một thói quen ngôn ngữ và phụ thuộc vào khả năng ứng phó của người trực tiếp đối thoạii. Những từ này không phải là lỗi mà là một thói quen…Tuy nhiên tránh được thì hiệu quả giao tiếp sẽ cao hơn.

Người thực hiện phỏng vấn cần hiểu biết về phong cách học.

Đúng là trên báo chí, truyền hình và trên các phương tiện truyền thông, việc sử dụng tiếng Việt đang có những hiện tượng lộn xộn, dùng ẩu… Nhưng muốn giúp họ phải có nghiên cứu, phân tích mang tính khoa học.

• Đăng Duy(Ghi)

Đối với thế hệ 8x, 9x đời đầu, cuốn sách Đạo đức 1 được coi như một kho báu vì thời đó, truyện tranh thuộc hàng hiếm có và là một sản phẩm xa xỉ, nhất là với trẻ em nông thôn.

Cuốn sách Đạo đức dành cho học sinh lớp 1 được biên soạn dưới hình thức tranh truyện vì thế rất được yêu thích.

Không có những lời giảng đạo đức hay lời răn dạy, khuyên nhủ nhưng những bài học trong sách Đạo đức 1 vẫn được thế hệ 8x, 9x đời đầu rất say mê và thuộc lòng vì nhiều nội dung được viết như những bài thơ rất dễ thương:

Nhắc nhở bé dậy sớm đi học, các tác giả biên soạn phần lời của sách viết:

Bài học "Đi học đúng giờ"

“Em đang say ngủ/ Quên cả giờ rồi/ Chú đồng hồ nhắc/ Reng reng dậy thôi

Gà trống dậy sớm

Mèo lười ngủ trưa

Còn em đi học

Đi cho đúng giờ…

Bài học dạy bé biết quan tâm và chăm sóc đến người thân trong gia đình bằng những cử chỉ, hành động rất nhỏ cũng được viết với ngôn từ rất giàu chất thơ và hình ảnh:

Bài học dạy bé biết quan tâm, chăm sóc người thân

Khi bà ngủ

Gió ngừng thổi

Cây ngừng lay

Chim ngừng tiếng hót

Hoa tỏa hương thơm

Nâng giấc ngủ cho bà

Em cũng nhẹ nhàng

Không gây ồn ào

Làm bà thức giấc

Nhiều bài học kỹ năng sống không chỉ được trình bày bằng thơ mà còn thông qua thế giới nhân vật là những con vật gần gũi với thế giới trẻ con.

Bài học nhắc bé giữ gìn thân thể, quần áo sạch sẽ:

“Con cò sạch sẽ

Đứng ở bờ sông

Rỉa cánh rỉa lông

Kỳ chân cọ mỏ

Một con quạ nhỏ

Đến rủ đi chơi

Lắc đầu cò nói

Tôi còn tắm gội

Chẳng muốn đi đâu”

Bài học “Biết cảm ơn, biết xin lỗi” được viết bằng một câu chuyện loài vật sinh động

Những bài học được kể bằng những câu chuyện sinh động với một ngôn ngữ đơn giản, nhẹ nhàng, dễ hiểu. Nhìn lại những trang sách với những hình vẽ thuần Việt, cư dân mạng thế hệ 8x, 9x xúc động mạnh vì đây là cuốn sách được yêu thích nhất.

“Hay quá đi , mình thích quyển sách này lắm , y như học thuộc lòng vậy , vẫn còn nhớ từng chữ từng trang từng hình vẽ. Ngày xưa sao mà Bộ Giáo dục làm sách hay thế , vẽ có hồn nữa , làm người đọc có cảm xúc muốn học theo làm theo. Còn bây giờ, chưa xem qua, nhưng mình nghĩ không thể nào sánh bằng.”- bạn Phan Trần Hải Vân, một dược sĩ làm việc tại Bình Định hào hứng chia sẻ.

Facebooker Loan Luna Vu còn cho biết, chị mong muốn mua cuốn này để dành dạy con: “Các nhà xuất bản mà tái bản lại mấy cuốn này thì hay biết mấy. Mình sẽ mua một cuốn để dành. Để sau này khi có con cho kể cho con nghe. Và những năm đầu đời cho con tiếp xúc với sách này, hình ảnh đẹp, thu hút , lời răn dạy nhẹ nhàng dễ hiểu.”

Thậm chí, bạn Lê Hải Đoàn, admin của fanpage Sách đẹp còn cho rằng: Đúng là muốn giáo dục đạo đức tốt thì thiết nghĩ Nhà nước nên chú trọng đầu tư vào chất lượng vào những cuốn sách ngay từ đầu như thế này: hình vẽ đẹp, gần gũi, chẳng cần hoa hòe, hoa sói làm gì.”

“Những hình ảnh trong cuốn sách đã làm cộng đồng mạng dậy sóng”– Hải Đoàn cho biết. Những hình ảnh về cuốn sách nhận được gần 7000 lượt thích và lên đến hơn 10.000 lượt chia sẻ.

Đặc biệt, trang Sách đẹp của Đoàn sau khi post hình ảnh của cuốn sách chỉ một ngày đã tăng từ 80 lên 2200 lượt thích.

Nhã Uyên