Miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu, vật tư để sản xuất linh kiện, phụ tùng ô tô trong nước được cho là một giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Ô tô nhập khẩu thu hẹp khoảng cách

Theo thống kê mới nhất của Tổng cục Hải quan, tuy trùng với đợt nghỉ Tết Âm lịch nhưng lượng ô tô nhập khẩu (CBU) vào Việt Nam trong tháng 2/2019 vẫn tăng mạnh với 14.134 xe, nhiều hơn 2.476 chiếc so với tháng trước (tăng 21%). Nếu so với cùng kỳ năm trước, lượng ô tô nhập khẩu tăng tới hơn 3.000%. Trong đó, hầu hết các mẫu xe nhập khẩu đều có xuất xứ từ Thái Lan và Indonesia.

Theo báo cáo từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), trong 2 tháng đầu năm 2019, doanh số bán hàng của xe lắp ráp trong nước (CKD) giảm 16% trong khi xe nhập khẩu tăng 169% so với cùng kỳ. Theo một số nhận định, chưa bao giờ các mẫu xe CBU có khoảng cách tốt như vậy so với xe CKD, mức chênh lệch hiện chỉ hơn 2.000 xe. Nếu nguồn cung tốt hơn nữa, xe nhập khẩu có thể cân bằng doanh số xe lắp ráp trong những tháng tới, thậm chí vượt qua để chi phối thị trường.

Đánh giá về hiện trạng công nghiệp ô tô Việt Nam, chuyên gia Nguyễn Minh Đồng, người có hơn 30 năm làm việc ở Phòng nghiên cứu - Phát triển tại các nhà máy ô tô của Đức cho rằng: “Hiện ngành sản xuất và lắp ráp xe hơi ở Việt Nam chỉ bằng khoảng 20% so với các nước trong khu vực về cả quy mô thị trường, trình độ kỹ thuật cũng như phát triển công nghiệp hỗ trợ (CNHT). Chúng ta mới chỉ dừng ở sản xuất những linh kiện giản đơn, giá trị thấp trong khi các nước trong khu vực, đặc biệt là Thái Lan đi trước khá nhiều. Ngoài quy mô sản xuất tới 2 triệu xe/năm, Thái Lan còn phát triển mạnh công nghiệp hỗ trợ. Với ngành sản xuất ô tô, công nghệ về cân bằng động rất quan trọng (như cân bằng mâm thắng, hệ thống, trục quay...) nhưng Việt Nam gần như chưa có”.

Cần sớm có chính sách mới

Ngày 12/3, tại cuộc họp về phát triển công nghiệp ô tô, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, quan điểm cho rằng, trong bối cảnh tự do hóa thương mại thì không cần sản xuất ô tô trong nước mà sẽ nhập khẩu toàn bộ là quan điểm sai lầm, nhất là khi chúng ta tăng cường tính tự chủ của nền kinh tế. Đối với ngành công nghiệp ô tô, cần đẩy mạnh công nghiệp phụ trợ, sản xuất phụ tùng, linh kiện, kể cả động cơ, các phụ tùng quan trọng nhất trong số khoảng 7.000 chi tiết tạo nên một chiếc ô tô, để có giá trị gia tăng cao hơn. Bên cạnh đó, cần tập trung công tác đào tạo nguồn nhân lực và chú ý mở rộng thị trường. Thời gian tới, sẽ tiếp thu các ý kiến góp ý để hoàn thiện chính sách phát triển công nghiệp phụ trợ liên quan đến phụ tùng ô tô, chính sách về đầu tư, nhất là đầu tư sản phẩm công nghệ cao như ô tô.

Để phát triển sản xuất lắp ráp ô tô trong nước, ông Nguyễn Minh Đồng cho rằng, Chính phủ cần có chính sách ưu đãi thật tốt và ổn định để phát triển ngành CNHT cũng như đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng. “Thời gian qua, chúng ta tập trung bảo hộ sản xuất xe lắp ráp nhưng lại ưu đãi chưa đúng chỗ. Chẳng hạn, chúng ta duy trì đánh thuế rất cao với xe nhập khẩu nguyên chiếc giúp các doanh nghiệp lắp ráp trong nước không phải lo chuyện cạnh tranh từ xe nhập. Tuy nhiên, chúng ta lại duy trì thuế nhập linh kiện ở mức thấp hơn nhiều trong một thời gian dài. Điều này khiến các doanh nghiệp có xu hướng nhập linh kiện từ các quốc gia có ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển về lắp ráp nên sản xuất linh kiện trong nước không có cơ hội phát triển”.

Kiến nghị về chính sách mới cho công nghiệp ô tô, VAMA cũng từng đề xuất gói giải pháp. Đầu tiên là phải có thị trường tăng trưởng ổn định để doanh nghiệp yên tâm đầu tư. Tiếp đến, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ thuận lợi cho sản xuất như: thay đổi cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với ô tô sản xuất lắp ráp trong nước. Khi đã có chính sách hỗ trợ phải tập trung vào phát triển nền CNHT, tăng tỉ lệ nội địa hóa, từ đó giúp giảm giá thành.

Chia sẻ với PV Báo Giao thông, Tổng giám đốc Toyota Việt Nam (TMV), ông Toru Kinoshita cho rằng, khi thuế nhập khẩu ô tô từ ASEAN về 0% thì nâng cao tỉ lệ nội địa hoá mới là hướng đi lâu dài và bền vững: “Đẩy mạnh nội địa hóa không chỉ đơn thuần là gia tăng số lượng nhà cung cấp Việt Nam mà quan trọng hơn là nâng cao năng lực, chất lượng của nhà cung cấp, từ đó giảm chi phí sản xuất, tăng năng lực cạnh tranh”.

Tương tự là một doanh nghiệp ô tô đang hướng mạnh vào việc sản xuất, lắp ráp trong nước, ông Lê Ngọc Đức, Tổng giám đốc Tập đoàn Thành Công (TCG) cho biết, trong cuộc làm việc với Thủ tướng Chính phủ ngày 12/3 vừa qua, TCG đã kiến nghị cần có chính sách đặc thù để phát triển CNHT như: Miễn thuế nhập khẩu toàn bộ nguyên liệu, vật tư để sản xuất linh kiện, phụ tùng ô tô trong nước. Hiện doanh nghiệp CNHT trong nước phải nhập khẩu nguyên liệu, vật tư có thuế nên khó có khả năng cạnh tranh được với ô tô nhập khẩu.

Theo Báo giao thông 

Đề xuất chính sách ưu đãi ô tô điện tại Việt Nam

Bộ Tài chính đang trình Chính phủ phương án nhằm bổ sung xe ô tô điện, hybrid vào danh mục được ưu đãi thuế nhập khẩu linh kiện.

Nếu có cơ hội, theo bạn, tôi có nên rút khỏi quỹ hay không?

Quỹ mà tôi nói đến là Quỹ Bảo hiểm Xã hội (VSS). Băn khoăn của tôi có lẽ cũng là mối bận tâm của hàng triệu lao động, khi dự thảo Luật Bảo hiểm Xã hội sửa đổi đang được lấy ý kiến. Đề xuất được nhiều người quan tâm nhất là quy định chỉ cho phép rút 50% số thời gian đóng góp, nếu người lao động lựa chọn rút một lần.

Dưới góc độ quản lý nhà nước, có lý do chính đáng cho đề xuất đó. Việt Nam đang bước vào thời kỳ dân số già, và nếu hệ thống BHXH không thay đổi, nhà nước sẽ khó gồng gánh nổi kinh phí an sinh xã hội ngày càng tăng. Việc người lao động và chủ lao động đóng đúng và đủ BHXH sẽ góp phần gia cố mạng lưới phúc lợi, đảm bảo quá trình chuyển đổi từ dân số trẻ sang dân số già diễn ra thuận lợi.

Thế nhưng với đa phần người lao động, không mấy ai bận tâm đến câu chuyện vĩ mô. Một bộ phận coi bảo hiểm xã hội là khoản tiền tiết kiệm đề phòng bất trắc. Điều này lý giải cho mức tăng đột biến về số lượng rút bảo hiểm một lần trong hai năm qua, khi ảnh hưởng từ đại dịch và làn sóng sa thải nhân công khiến nhiều người cần tiền để trang trải khó khăn trước mắt, hay gây dựng lại cuộc sống hậu thất nghiệp.

Với một số người khác, bảo hiểm xã hội là gánh nặng, bởi họ mất đi một phần thu nhập hàng tháng mà chưa biết lợi lộc về sau ra sao. Họ ưu tiên thu nhập trước mắt, thay vì thu nhập tương lai. Vì thế, họ thậm chí chấp nhận việc doanh nghiệp trốn đóng bảo hiểm xã hội, dù trên lý thuyết điều này gây thiệt hại cho chính họ.

Những quan điểm này lý giải vì sao tỷ lệ tham gia bảo hiểm xã hội chỉ dừng lại ở mức 38% lực lượng lao động, và số người rút một lần tăng kỷ lục trong hai năm qua.

Tôi không nghĩ người lao động không quan tâm đến lương hưu khi về già. Có sổ hưu là một thứ quyền lợi mang tính ám ảnh với người Việt kể từ thời bao cấp. Nhưng ngược lại, chính vì điều này, họ buộc phải cân nhắc giữa nhu cầu hiện tại và ích lợi tương lai với khoản tiền của mình. Cách vận hành của hệ thống bảo hiểm xã hội hiện tại, đặc biệt là Quỹ Bảo hiểm Xã hội (VSS), chưa khiến cho người lao động yên tâm.

Đầu tiên, dù là một trong những quỹ có tỷ lệ đóng góp cao nhất châu Á, VSS không có sự minh bạch và trách nhiệm giải trình cần thiết. Bạn sẽ thất vọng nếu thử tìm kiếm thông tin hoạt động trên trang chủ của quỹ, dù với danh nghĩa là nhà đầu tư hay khách hàng.

VSS không công khai báo cáo tài chính giải thích cách thức quản lý và đầu tư, lợi nhuận và thiệt hại, tương xứng với một quỹ có quy mô hàng chục tỷ USD. Theo quy định, Kiểm toán Nhà nước kiểm toán quỹ ba năm một lần, và chỉ đến lúc đó một số thông tin tài chính mới được cung cấp qua báo chí. Khoảng mù về thông tin này, cùng những cảnh báo về khả năng vỡ quỹ, làm tăng thêm những lo lắng về mất sổ hưu hay tiền lương không đuổi kịp lạm phát của người lao động.

Sẽ ít nhà đầu tư khôn ngoan nào bỏ tiền cho một sản phẩm như vậy trên thị trường tài chính. Nhiều người lao động cũng thế, nếu họ có lựa chọn khác.

Thứ hai, một hệ thống an sinh xã hội hiệu quả cần mang tính công bằng. Bởi ngay cả với những người không có lương hưu, nhà nước vẫn phải bỏ ra một khoản kinh phí nhất định để hỗ trợ khi họ về già. Số người già không có lương hưu ước tính rơi vào khoảng 13 triệu người vào năm 2030.

Hiện nay, chế tài đảm bảo việc đóng góp đúng và đủ bảo hiểm xã hội còn rất hạn chế. Theo thống kê của VSS, trong khoảng 480.000 doanh nghiệp đang hoạt động và có đăng ký mã số thuế trong năm 2015, chỉ có 199.500 doanh nghiệp tham gia BHXH, chiếm khoảng 42% tổng số. Nợ đọng BHXH tính đến cuối năm 2022 lên đến 13 nghìn tỷ đồng. Con số này chưa tính đến lao động phi chính thức trong khu vực chính thức - những người làm việc trong các cơ sở kinh doanh, cơ quan, tổ chức có đăng ký nhưng không được hưởng BHXH. Theo thống kê, lực lượng này rơi vào khoảng 6,4 triệu người tính đến năm 2016.

Nguyên nhân chính của thực trạng trên bắt nguồn từ năng lực giám sát và quản lý của VSS. Toàn ngành BHXH có khoảng 1.500 người làm nhiệm vụ thanh tra - kiểm tra, tính trung bình mỗi cán bộ phụ trách khoảng 100 nghìn lao động. Việc giám sát là bất khả thi. Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) khuyến nghị tỷ lệ này nên rơi vào khoảng từ 1.000 đến 2.000 lao động cho mỗi cán bộ.

Một vấn đề nữa là hệ thống BHXH hiện tại vận hành với chức năng của một cơ quan quản lý nhà nước, thay vì một dịch vụ đặt mục tiêu phụng sự khách hàng lên trên hết. Dù có nhiều cải tiến, thủ tục hành chính về BHXH cho cá nhân, tổ chức vẫn gồm 25 thủ tục. Hàng người dằng dặc chờ lấy BHXH một lần ở nhiều địa phương là minh chứng cho sự rườm rà và nhiêu khê đó.

Nếu hoạt động như một dịch vụ, VSS có thể đa dạng hóa danh mục và cá nhân hóa quyết định đầu tư tùy theo nhu cầu của người lao động. Hiện tại, phần lớn quỹ (khoảng 86%) được nhà nước vay thông qua các khoản vay trực tiếp tới ngân sách hoặc mua trái phiếu chính phủ. Phần còn lại được gửi vào các ngân hàng thương mại lớn dưới hình thức cho vay hoặc gửi tiết kiệm.

Thay vì hạn chế, VSS nên nới rộng các trường hợp được rút BHXH một lần sang các nhu cầu cấp thiết khác của người lao động như mua nhà ở, chăm sóc sức khỏe, hay đầu tư giáo dục cho con cái. Đây là điều mà những quỹ BHXH thành công trong khu vực Đông Nam Á như Singapore và Malaysia đã thực hiện từ lâu.

Bảo hiểm xã hội trước tiên và trên hết là quyền lợi của người lao động. Thay vì tập trung tranh cãi về việc nên giữ hay nên rút, sửa đổi lần này cần hướng đến việc phụng sự tốt hơn người lao động và doanh nghiệp. Nếu thấy quỹ vận hành minh bạch, hiệu quả, quyền lợi được đảm bảo, tôi tin ai cũng muốn giữ "tấm lưới an sinh" của mình cho tuổi già. Làm được điều đó, nghĩa vụ về BHXH sẽ được thực hiện mà không cần bất kỳ quy định áp đặt nào.

Nguyễn Khắc Giang

Giải Marathon Đất Sen Hồng Đồng Tháp 2024 chính thức xuất phát các cự ly 5km, 10km, 21km và 42km vào sáng ngày 13/10. Riêng cự ly 800m dành cho các em nhỏ dự kiến xuất phát vào lúc 7 giờ sáng ngày 12/10.

Đến tối nay, SLNA thông báo cựu HLV trưởng Phan Như Thuật sẽ trở lại nắm đội. Mùa trước, ông là HLV trưởng, nhưng do kết quả không tốt, phải nhường ghế cho HLV Phạm Anh Tuấn.