Với sự nghiệp nổi bật kéo dài nhiều thập kỷ, công trình tiên phong của GS Bertozzi đã cách mạng hóa sự hiểu biết của con người về các hệ thống sinh học và mở ra một kỷ nguyên mới về chẩn đoán và phân phối thuốc đến trúng mục tiêu.

Người phụ nữ vượt qua định kiến giới

Carolyn Bertozzi sinh năm 1966, tại thành phố Boston, bang Massachusetts (Mỹ) trong một gia đình giàu truyền thống khoa học. Bà là con thứ hai trong gia đình có ba cô gái. Cha là giáo sư, nhà vật lý hạt nhân tại Viện Công nghệ danh tiếng Massachusetts (MIT), mẹ là thư ký khoa Vật lý của MIT.

Chị gái của Carolyn là một giáo sư, được đánh giá là “thiên tài toán học” và đang giảng dạy tại ĐH Duke. Em gái bà là nhà tâm lý học. 

Carolyn đã bộc lộ trí tuệ và năng khiếu thể thao nổi bật ngay từ khi còn nhỏ. Tuy nhiên, bà nhận thấy bóng đá và tập thể dục quá tốn thời gian nên đã bỏ thể thao để tập trung cho việc học, theo dữ liệu của Viện Nghiên cứu Lịch sử Khoa học Mỹ.

Cuộc hành trình của Carolyn bắt đầu tại ĐH Harvard vào năm 1984, nơi bà mài giũa kỹ năng phân tích, phát triển niềm đam mê sâu sắc với hóa học.

Carolyn bắt đầu theo học chuyên ngành sinh học nhưng đến năm thứ hai, bà đã theo học một lớp hóa học hữu cơ, môn học mà bà yêu thích, mặc dù vẫn tiếp tục học các lớp sinh học.

Bà đứng đầu lớp và tốt nghiệp loại xuất sắc, nhưng khoa Hóa học của Harvard vào thời điểm đó chỉ dành cho nam giới. Do đó, Carolyn đã đến làm việc cho người thầy dạy lớp hữu cơ vật lý của bà tại một phòng thí nghiệm của khoa Hóa sinh trong suốt mùa hè.

Thầy giáo rất ấn tượng với kiến thức và kỹ năng của Carolyn đến nỗi ông yêu cầu bà viết một luận văn tốt nghiệp. Sau đó, ông đã nộp luận văn này và nhận được một số tiền đáng kể. 

Thầy thuyết phục Carolyn theo học cao học tại ĐH California ở Berkeley. Tại đây, bà tiếp tục tham gia phòng thí nghiệm hóa học hữu cơ sinh học của Mark Bednarski để nghiên cứu về carbohydrate. Carolyn thấy Bednarski rất nhiệt tình nên bà đã viết một số đề xuất tài trợ cho phòng thí nghiệm của ông. 

Bà đã viết luận án tiến sĩ về tổng hợp các chất tương tự carbohydrate cho các ứng dụng sinh học. Để ngoài tai những lời khuyên của các nhà hóa học khác, Carolyn đến làm việc trong phòng thí nghiệm sinh học tế bào của Steven Rosen tại ĐH California, San Francisco, và lấy bằng tiến sĩ nghiên cứu vai trò của carbohydrate trong tình trạng viêm và kết dính bạch cầu. 

Sau đó, Carolyn nhận chức trợ lý giáo sư tại ĐH California ở Berkeley và thành lập phòng thí nghiệm của riêng mình, đồng thành lập công ty y dược tư nhân, Thios Pharmaceuticals, Inc vào năm 2001.

Carolyn sau đó làm việc tại ĐH Stanford (Mỹ) nhằm mục đích quan sát sự tiến hóa của một số phân tử nhất định trên bề mặt tế bào ung thư. Nhờ những khám phá của bà, hiện ít nhất 2 công ty - trong đó có 1 công ty do bà đồng sáng lập - đang phát triển các phương pháp cải tiến để điều trị căn bệnh này.

Đặt nền móng cho “hóa học nhấp chuột" 

“Khoảng năm 2000, Carolyn Bertozzi bắt đầu sử dụng “hóa học nhấp chuột” trong cơ thể sống. Bà đã phát triển các phản ứng trực giao sinh học diễn ra bên trong các sinh vật sống mà không làm gián đoạn quá trình hóa học bình thường của tế bào. 

Những phản ứng này hiện được sử dụng để khám phá tế bào, theo dõi các quá trình sinh học và cải thiện mục tiêu của dược phẩm trị ung thư.”, Quỹ Nobel đánh giá về đóng góp của Carolyn khi trao cho bà giải Nobel Hóa học vào năm 2022.

Hóa học nhấp chuột (click chemistry) là loại phản ứng phân tử nhỏ tương hợp sinh học thường được sử dụng trong liên hợp sinh học, cho phép kết hợp các cơ chất được lựa chọn với các phân tử sinh học cụ thể.

Nguyên lý về cách các khối phân tử có thể gắn kết nhanh chóng với nhau có thể mang lại lợi ích về phát triển ngành dược phẩm và y học, trong đó có điều trị ung thư trúng đích.

Những đóng góp của GS Carolyn cho lĩnh vực hóa học trực giao sinh học thực sự mang tính cách mạng. Lĩnh vực này đã tìm cách tạo ra các phản ứng hóa học xảy ra có chọn lọc trong các hệ thống sinh học mà không làm xáo trộn các quá trình sinh hóa bản địa. 

Bằng cách khám phá ra các phản ứng trực giao với môi trường phức tạp của các phân tử sinh học, Carolyn đã mở ra những con đường mới cho việc nghiên cứu và điều khiển các phân tử sinh học trong cơ thể.

Bên cạnh đó, một trong những cống hiến sâu sắc nhất trong công trình của Carolyn nằm ở lĩnh vực phân phối thuốc có mục tiêu. Các liệu pháp điều trị bằng thuốc truyền thống thường thiếu tính đặc hiệu, dẫn đến tác dụng phụ và hiệu quả không tối ưu. 

Thông qua nghiên cứu tiên phong của mình, GS Carolyn đã giới thiệu một sự thay đổi mô hình, cho phép phát triển các loại thuốc có thể hướng chính xác đến các mục tiêu đã định trong cơ thể. Bước đột phá này có ý nghĩa sâu rộng đối với lĩnh vực y học, báo trước một kỷ nguyên mới về chăm sóc cá nhân hóa, lấy bệnh nhân làm trung tâm.

Ngoài việc phân phối thuốc theo mục tiêu, những đổi mới của Carolyn đã làm thay đổi các kỹ thuật chẩn đoán. Nghiên cứu của bà đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, cho phép phát hiện và theo dõi sớm bệnh tật. 

Từ các dấu hiệu ung thư đến các tác nhân truyền nhiễm, những đóng góp của Carolyn đã nâng cao khả năng của con người trong việc giải mã nền tảng phân tử của các tình trạng khác nhau.

Ngoài những mục tiêu theo đuổi khoa học của mình, Carolyn Bertozzi còn là người ủng cho sự đa dạng trong các ngành khoa học. Bà đã tích cực ủng hộ các sáng kiến nhằm tạo cơ hội cho các nhóm ít được đại diện trong giới học thuật và nghiên cứu.

Bà cũng góp phần nuôi dưỡng thế hệ các nhà khoa học tiếp theo, không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn cam kết mạnh mẽ về thực hành khoa học có đạo đức và toàn diện.

Tử Huy

Sợ bị bắt cóc, nữ sinh đã giật tay khỏi người phụ nữ này, chạy vào trong trường. Sự việc sau đó được báo cho giáo viên chủ nhiệm, đồng thời trình báo lên Công an phường Lê Lợi. Nhiều phụ huynh cũng bày tỏ sự lo lắng trước thông tin trên.

Hôm nay (13/12), bà Nguyễn Thị Quyên - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Lợi (TP. Vinh, Nghệ An), cho biết, nhà trường đã phối hợp công an và gia đình làm rõ thông tin cháu H.Y bị người lạ tiếp cận, nghi bắt cóc.

Theo bà Quyên, ngày 11/12, sau khi nhận được thông tin trên, nhà trường đã kiểm tra hình ảnh camera an ninh khu vực trước cổng trường nhưng không phát hiện em H.Y tiếp xúc với ai.

"Sáng 12/12, nhà trường mời đại diện công an phường, phụ huynh và H.Y có mặt để cùng xem lại hình ảnh từ camera an ninh trước cổng trường. Ở vị trí này, camera đã thu được hình ảnh toàn cảnh khu vực cổng trường, phía H.Y đứng.

Hình ảnh từ camera an ninh thể hiện trong khoảng thời gian từ hơn 16h đến khi em H.Y được phụ huynh đón về, học sinh không tiếp xúc với người lạ. Khu vực này chỉ có H.Y cùng các bạn đứng và có bảo vệ trường đi qua, đi lại", bà Quyên nói.

Bà Quyên cho biết thêm, hiện vẫn chưa rõ vì sao H.Y kể sự việc bị người lạ tiếp cận, nghi bắt cóc với gia đình. Thời gian vừa qua, có một số thông tin trên mạng xã hội về việc người lạ tiếp cận học sinh với ý đồ không rõ ràng, bởi vậy, ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo các giáo viên chủ nhiệm khuyến cáo học sinh không tiếp xúc với người lạ.

Đối với học sinh bố mẹ đón muộn, giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn học sinh vào trong khu vực trường chờ để đảm bảo an toàn.

Một trường hợp khác là bệnh nhi H.P (4 tuổi, ở Hà Nội) gặp nạn hy hữu khi cùng bà đi xe đạp trên đường. Thời điểm em đi qua một ngôi nhà đang tháo dỡ, bất ngờ bị mảng tường đổ sập vào người. Trẻ vào Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng chảy máu nhiều vùng mũi, rách sàn mũi hai bên, rách vùng mí trái, rách lưỡi phức tạp. Sau thời gian điều trị tích cực, tình trạng sức khỏe dần ổn định.

Ngày 30/6, bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Tân Hùng, Phó Trưởng khoa Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương, cho biết hơn 2 tuần trở lại đây, lượng bệnh nhi bị tai nạn thương tích nhập viện tăng so với thời điểm trước khi học sinh nghỉ hè.

Theo các bác sĩ, trẻ nhỏ từ 2 đến 5 tuổi thường gặp tai nạn thương tích tại nhà như ngã, bỏng, hóc dị vật, uống nhầm hóa chất…; còn đối với trẻ từ 6 đến 14 tuổi thường gặp tai nạn đuối nước, tai nạn giao thông.  

Các bác sĩ cho biết thêm trước đó trong tháng 5, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng đã tiếp nhận một số trẻ nhập viện điều trị do ngã, bỏng, đuối nước…, nhập viện trong tình trạng nguy kịch.

Quyền lợi mà các nhà khoa học xuất sắc sẽ được hưởng gồm:

- Các chế độ ưu đãi theo quy định của Nhà nước và ĐH Quốc gia Hà Nội;

- Được ưu tiên sử dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị dùng chung của ĐH Quốc gia Hà Nội; được đảm bảo các điều kiện việc làm, trang thiết bị và triển khai cơ chế chính sách theo thỏa thuận để có thể đẩy mạnh các lĩnh vực khoa học và công nghệ mũi nhọn của Việt Nam;

- Được đầu tư kinh phí thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ từ 3 tỷ đồng trong 3 năm;

- Được đề xuất đầu tư tăng cường năng lực để phát triển nhóm nghiên cứu mạnh.

Hình thức làm việc sẽ là ký kết hợp đồng làm việc/hợp đồng lao động/hợp đồng thuê khoán chuyên môn.

Tùy theo hình thức ký kết hợp đồng, các nhà khoa học có thể chủ động làm việc tại ĐH Quốc gia Hà Nội, trong nước và nước ngoài... 

Các nhà khoa học quan tâm đến chính sách này có thể liên hệ với Ban Tổ chức Cán bộ, ĐH Quốc gia qua email: tccb@vnu.edu.vn.

Trăn trở với Bộ trưởng: Giảng viên được 10-15 triệu/năm để nghiên cứu khoa học

Trao đổi với VietNamNet, ông Ngô Văn Nghĩa, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Quốc Trinh, cho hay, kế hoạch cho học sinh khối 11 đi Mộc Châu không phải nội dung của chương trình Hoạt động trải nghiệm mà là hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khoá. Học sinh tham gia trên tinh thần tự nguyện.

Cụ thể, theo ông Nghĩa, dự kiến đi Mộc Châu là hoạt động có nằm trong kế hoạch năm học chung của nhà trường từ đầu năm học, được thông qua hội đồng sư phạm và nhận được sự đồng thuận của cha mẹ học sinh.

“Việc này 100% phụ huynh được biết trong cuộc họp phụ huynh diễn ra đầu năm. Kế hoạch tổng thể của năm, nhà trường dự kiến tổ chức cho học sinh đi Mộc Châu vào tuần thứ hai của tháng 11”, ông Nghĩa khẳng định.

Theo ông Nghĩa, việc tổ chức cho học sinh đi Mộc Châu nhằm mục đích giáo dục học sinh những kỹ năng sống, có những trải nghiệm để phục vụ chung cho hoạt động chính khóa.

Ông Nghĩa nhấn mạnh, hoạt động ngoài giờ chính khóa cho học sinh lớp 11 đi Mộc Châu là tự nguyện, là chủ trương hoạt động giáo dục của trường và đã thông qua trong hội nghị cha mẹ học sinh đầu năm học. “Phụ huynh nghĩ rằng hoạt động nằm trong Hoạt động trải nghiệm và bắt buộc phải đi nhưng không phải. Đây không phải trong hoạt động giáo dục bắt buộc chung của Bộ GD-ĐT. Nhà trường không bắt buộc học sinh tham gia ngoại khoá, vì thế, khi làm đơn, học sinh có thể đăng ký hoặc không”, ông Nghĩa nói.

Về mức kinh phí phải đóng cho chuyến đi ngoài giờ chính khóa này là 1.150.000 đồng/học sinh, ông Nghĩa cho hay: “Nói chi 1 triệu cho con đi ngoại khóa, số tiền nghe có vẻ cao nhưng khi đến điểm tham quan du lịch nhiều việc cần chi phí và thực tế có tới 11 khoản phải chi. Chúng tôi cũng làm danh mục các khoản chi chi tiết và công khai với phụ huynh. Phụ huynh cũng chọn đơn vị tổ chức”. 

Ông Nghĩa cho biết thêm, trong trường hợp học sinh tự nguyện tham gia, số tiền phải đóng này gồm 11 khoản: 

“Ví dụ tiền xe đi lên Sơn La và từ đó về mỗi học sinh đã là 260.000 đồng. Hay tiền ăn của 2 ngày 1 đêm với 3 bữa chính và 1 bữa phụ, tương đương khoảng 400 nghìn đồng/em. Rồi còn mất chi phí tiền phòng nghỉ, tiền nước uống đóng chai, đi tham quan có những điểm vào phải mất phí, kinh phí tổ chức trò chơi (loa đài, sân bãi, hội trường,lửa trại,...), thuốc men... Bởi đây là hoạt động ngoài giờ chính khóa, chứ nếu là Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp theo chương trình học chính khóa, nhà trường phải lo. Hai khái niệm khác nhau nên có phụ huynh không hiểu”.

Học sinh tử vong khi trải nghiệm bắt ngao: Quy định hoạt động ngoại khóa ra sao?

Trước đó, báo cáo của Phòng GD-ĐT TP Buôn Ma Thuột cho thấy, đầu năm học 2020-2021, em H. được bố trí học lại lớp 6D, Trường THCS Lạc Long Quân (do ở lại lớp). Tuy nhiên, trong quá trình đi học, em H. không vào học tại lớp 6D mà theo các bạn vào học lớp 7D.

Lúc này, ông Đ.X.V (cha em H.) làm đơn xin nhà trường cho con được theo học lên lớp 7D với lý do mong muốn cho con hòa nhập cộng đồng. Trong đơn, ông V. cũng trình bày rằng con bị mắc chứng tự kỷ tuy nhiên không có hồ sơ kèm theo.

Ông Phan Thanh Thủy - Hiệu trưởng THCS Lạc Long Quân, đồng ý cho em H. được lên lớp 7D học và không yêu cầu thực hiện việc kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo dục, tham gia theo hình thức dự thính.

Việc thống nhất của gia đình và nhà trường không có văn bản chứng minh. Trong những năm học tiếp theo, em H. tiếp tục lên lớp 8 và lớp 9 mà không có hồ sơ đánh giá xếp loại giáo dục các năm lớp 7, 8 và 9.

Đến cuối năm học 2022-2023, do không có kết quả học tập nên em H. không được xét công nhận tốt nghiệp THCS. Lúc này, gia đình em đã khiếu nại, đề nghị công nhận tốt nghiệp THCS cho con.

Theo báo cáo của Phòng GD-ĐT TP Buôn Ma Thuột, để xảy ra vụ việc trên trách nhiệm thuộc về nhà trường và gia đình học sinh, cơ quan này không có đủ cơ sở để xem xét công nhận tốt nghiệp THCS đối với em H.

Chị Nguyễn Thị H. (mẹ em H.) cho biết, nội dung báo cáo của Phòng GD-ĐT TP Buôn Ma Thuột chưa đúng vì năm em H. 8 tuổi gia đình đã đưa đi khám và có hồ sơ đầy đủ về việc nam sinh này mắc chứng tự kỷ. Khi vào lớp 6 tại Trường THCS Lạc Long Quân, nhà trường không yêu cầu nộp hồ sơ bệnh án.

"Chúng tôi đã đưa con đi nhiều trường cấp 3 nhưng không trường nào chịu nhận vì không có hồ sơ cấp THCS. Ngày nào con cũng khóc do không được đi học. Chúng tôi phải chở con lên chùa để giải tỏa bớt tâm lý", chị H. chia sẻ.

Lý giải việc em H. lên lớp 9 nhưng kết quả học tập các năm 6, 7, 8 đều không có, chia sẻ với VietNamNet, ông Phan Thanh Thủy, Hiệu trưởng Trường THCS Lạc Long Quân, thừa nhận do tính nhân văn của giáo dục nên có thiếu sót trong việc quản lý hồ sơ học sinh.

Ông Thủy cũng thông tin, em H. không có tên trong phần mềm SMAS của trường. Kế toán cũng xác nhận, thu đầy đủ các khoản qua các năm học.

Không công nhận tốt nghiệp cho nam sinh xong lớp 9 nhưng không có hồ sơ học tập