Khối u phổi trái của bệnh nhân có kích thước rất to (Ảnh: B.V).
Kết quả sinh thiết cho thấy bệnh nhân mắc ung thư phổi. Các bác sĩ khác bất ngờ với một bệnh nhân trẻ và lại là nữ mắc ung thư phổi. Khai thác tiền sử bản thân và bố mẹ không ai mắc ung thư, nhưng chồng bệnh nhân nghiện thuốc lá gần 20 năm nay.
Vậy liệu có phải do bệnh nhân hút thuốc lá thụ động? Thực tế, vấn đề này đã được giới y học ghi nhận.
Khói từ điếu thuốc đang cháy "độc" hơn cả khói người hút hít vào
Ung thư phổi là bệnh lý ác tính ở phổi. Khoảng 85-90% các trường hợp có liên quan đến tình trạng hút thuốc lá (chủ động hay thụ động). Theo thống kê, mỗi năm trên thế giới có khoảng 2,09 triệu người mắc mới và 1,76 triệu người tử vong do ung thư phổi.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ung thư phổi ở nữ giới không hút thuốc lá, đặc biệt ở người trẻ trong đó có thể do hít phải khói thuốc do người nhà hút thuốc trong một thời gian dài, tức là hút thuốc thụ động.
Một thống kê trước đây tại khoa Ung bướu, Bệnh viện Phổi Trung ương cho thấy trung bình trong số 130 trường hợp điều trị nội trú thì khoảng 20-25% là do hút thuốc thụ động, một con số không hề nhỏ. Phần lớn vào viện khi tình trạng đã muộn.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, khói tỏa ra từ đầu điếu thuốc đang cháy chứa chất độc nhiều gấp 21 lần so với khói thuốc thở ra. Lượng khói thuốc người hút thuốc thải ra không khí xung quanh cao gấp 5 lần lượng khói hít vào.
Người không hút thuốc nhưng làm việc thường xuyên trong môi trường có khói thuốc có thể hít vào lượng khói thuốc tương đương với hút 5 điếu thuốc một ngày. Trẻ em chỉ cần một giờ trong phòng có người hút thuốc cũng đã hấp thụ số hóa chất độc hại tương đương với người hút 10 điếu thuốc một ngày.
Khói thuốc sẽ gây ảnh hưởng trong phạm vi 7-10m. Do đó ngay cả khi ở rất xa người hút thuốc thì người hút thụ động vẫn gặp những nguy cơ về sức khỏe không kém những người đang hút thuốc.
Vì vậy, hút thuốc lá thụ động cũng có thể gây ung thư. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng sống cùng một người hút thuốc lá tăng nguy cơ ung thư phổi 20-30%.
Ngoài ra, theo Verywell Health, ước tính có khoảng 8% trường hợp ung thư phổi có liên quan đến yếu tố di truyền (so với 80% đến 90% trường hợp có liên quan đến hút thuốc lá). Việc các thành viên trong gia đình được chẩn đoán có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, cũng như một số đột biến gen di truyền, nhưng điều đó không đảm bảo rằng bạn sẽ phát triển bệnh.
Nghiên cứu cho thấy rằng di truyền có nhiều khả năng đóng một vai trò trong việc phát triển ung thư phổi ở những người dưới 50 tuổi, phụ nữ và những người chưa bao giờ hút thuốc.
Các yếu tố nguy cơ ung thư phổi
- Hút thuốc
Nguy cơ ung thư phổi của bạn tăng theo số lượng thuốc lá bạn hút mỗi ngày và số năm bạn đã hút thuốc. Bỏ thuốc ở mọi lứa tuổi có thể làm giảm đáng kể nguy cơ phát triển ung thư phổi.
- Tiếp xúc với khói thuốc thụ động
Ngay cả khi bạn không hút thuốc, nguy cơ ung thư phổi của bạn vẫn tăng lên nếu bạn tiếp xúc với khói thuốc thụ động.
- Xạ trị trước đó
Nếu bạn đã trải qua xạ trị ở ngực cho một loại ung thư khác, bạn có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi.
- Tiếp xúc với khí radon
Radon được tạo ra do sự phân hủy tự nhiên của urani trong đất, đá và nước mà cuối cùng trở thành một phần của không khí bạn hít thở. Mức radon không an toàn có thể tích tụ trong bất kỳ tòa nhà nào, kể cả nhà ở.
- Tiếp xúc với amiăng và các chất gây ung thư khác
Nơi làm việc tiếp xúc với amiăng và các chất khác được biết là gây ung thư - chẳng hạn như asen, crom và niken - có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi, đặc biệt nếu bạn là người hút thuốc.
- Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư phổi
Những người có cha mẹ, anh chị em ruột hoặc con bị ung thư phổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Không nên bật dậy ngay sau khi tỉnh giấc (Ảnh: Getty).
Việc đứng dậy đột ngột có thể khiến máu lưu thông không đủ lên não, gây chóng mặt, hoa mắt, hoặc thậm chí té ngã.
Ngoài ra, với những người mắc bệnh tim mạch, xương khớp hay huyết áp thấp, động tác bật dậy nhanh có thể dẫn đến đau nhức, nguy cơ đột quỵ hoặc các tổn thương nguy hiểm.
Lời khuyên: Dành khoảng 3-5 phút nằm trên giường sau khi tỉnh giấc, co duỗi chân tay, vươn vai nhẹ nhàng để cơ thể chuyển dần từ trạng thái nghỉ ngơi sang trạng thái hoạt động.
Chải tóc để kích thích máu lưu thông
Chải tóc vào buổi sáng là một phương pháp hỗ trợ sức khỏe hiệu quả. Theo Đông y, vùng đầu tập trung nhiều huyệt đạo quan trọng, và việc chải tóc có thể kích thích các huyệt này, giúp lưu thông máu, thư giãn thần kinh và cải thiện tình trạng căng thẳng.
Ngoài ra, thói quen chải tóc còn hỗ trợ phòng ngừa các bệnh liên quan đến mạch máu não và làm tinh thần tỉnh táo hơn.
Cách thực hiện: Chải nhẹ nhàng từ trán ra sau gáy, đảm bảo răng lược tiếp xúc nhẹ với da đầu. Thực hiện trong 5 phút mỗi sáng, vừa giúp tóc bóng mượt, vừa cải thiện tuần hoàn máu hiệu quả.
Uống một cốc nước ấm
Sau một đêm dài, cơ thể bạn mất nước do quá trình trao đổi chất. Một cốc nước ấm vào buổi sáng không chỉ giúp bổ sung lượng nước cần thiết mà còn kích thích hệ tiêu hóa, làm sạch đường ruột và giảm độ nhớt của máu.
Uống nước ấm vào buổi sáng rất tốt cho sức khỏe (Ảnh: Getty).
Việc uống nước ấm thay vì nước lạnh còn giúp tăng cường tuần hoàn máu, đặc biệt tốt cho những người có vấn đề về dạ dày hoặc tiêu hóa.
Lưu ý: Uống nước ấm khoảng 150ml, không quá nóng hoặc lạnh. Nếu bạn bị táo bón, hãy thêm một chút mật ong vào cốc nước để cải thiện tình trạng.
Mở cửa sổ đón không khí trong lành
Sau một đêm đóng kín cửa, phòng ngủ thường tích tụ lượng lớn CO2 và vi khuẩn có hại từ hơi thở và mồ hôi. Nếu không mở cửa thông thoáng, không khí ô nhiễm trong phòng dễ gây ra các bệnh liên quan đến hô hấp hoặc dị ứng.
Đón ánh sáng buổi sáng và luồng không khí mới không chỉ làm sạch môi trường mà còn giúp bạn cảm thấy tỉnh táo, sảng khoái hơn.
Lời khuyên: Ngay sau khi thức dậy, hãy mở cửa sổ để không khí được lưu thông và tận hưởng ánh sáng mặt trời đầu ngày. Điều này cũng hỗ trợ cải thiện tâm trạng hiệu quả.
Ăn sáng đủ chất
Bỏ bữa sáng là một sai lầm lớn, bởi đây là bữa ăn cung cấp năng lượng quan trọng nhất trong ngày. Một bữa sáng đủ chất không chỉ giúp duy trì năng lượng mà còn hỗ trợ não bộ hoạt động hiệu quả, tăng cường khả năng tập trung.
Theo một nghiên cứu của Đại học Harvard, những người ăn sáng đầy đủ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tiểu đường thấp hơn 27% so với những người thường xuyên bỏ bữa sáng. Ăn sáng còn giúp ổn định đường huyết, cung cấp năng lượng cần thiết cho não bộ và cải thiện hiệu suất làm việc.
Bác sĩ cấp cứu một trường hợp bệnh nhân bị vấn đề tim mạch (Ảnh: BV).
Buổi chiều ngày nhập viện, anh đẩy nhanh cường độ tập, sau 30 phút thì đột ngột ngất xỉu.
Qua thăm khám, bác sĩ chẩn đoán chàng trai bị bệnh cơ tim phì đại. Việc tập luyện quá sức làm cho hệ thống điện tim bệnh nhân bị mất kiểm soát.
Chàng trai may mắn được sơ cứu đúng cách, đến bệnh viện kịp thời nên chưa xảy ra biến chứng nặng.
Trước khi xuất viện, anh được tư vấn cách tập luyện phù hợp với thể trạng, đồng thời hướng dẫn tái khám, theo dõi bệnh nhằm phát hiện sớm bất thường.
Bác sĩ Kiều cho biết, thường xuyên tập thể dục góp phần giảm thiểu các yếu tố nguy cơ gây đột quỵ và nhồi máu cơ tim, bao gồm đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, béo phì…
Tuy nhiên, nhiều người vì quá nôn nóng giảm cân, muốn nhanh chóng có thân hình săn chắc hoặc vì mục đích thi đấu nên lao vào tập luyện cường độ cao mà không có sự tư vấn, hướng dẫn từ chuyên gia. Điều này có thể gây ra những biến cố tim mạch gồm đau tim, rối loạn nhịp, đột tử.
Nghiên cứu cho thấy, các ca tử vong liên quan đến thể thao chủ yếu là do bệnh mạch vành ở người lớn và bệnh cơ tim hoặc loạn nhịp tim ở thanh thiếu niên. Một số bệnh lý tim khác như viêm cơ tim, hở van tim, bệnh tim bẩm sinh hay tăng áp phổi cũng có thể góp phần gây tử vong khi đang tập luyện.
Bác sĩ Kiều khám và tư vấn chế độ sinh hoạt, vận động phù hợp cho bệnh nhân (Ảnh: BV).
Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch lý giải thêm, khi tập luyện cường độ cao, tim đập nhanh hơn và bơm máu mạnh hơn, cần nhiều oxy hơn bình thường. Ở những người có bệnh mạch vành, khi có stress (áp lực) lên thành mạch có thể làm bong tróc mảng xơ vữa.
Mảng xơ vữa trôi trong lòng mạch, nếu dừng ở tim, não sẽ làm tắc nghẽn những mạch máu này gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim.
Đối với những người có bệnh tim tiềm ẩn, vận động quá sức sẽ ảnh hưởng cơ tim, kích hoạt hệ thống điện của tim vào đúng thời điểm không mong muốn và gây ra tình trạng ngừng tim đột ngột, dẫn tới tử vong trên sàn tập.
Bên cạnh đó, nhiều người tập gym dùng steroid và các loại thuốc tăng cường hiệu suất để thúc đẩy tăng cơ. Những chất này thường có tác dụng phụ ảnh hưởng đến tim, bao gồm tăng huyết áp, tăng mỡ máu và phì đại cơ tim, tất cả đều làm tăng nguy cơ đột quỵ tim.
Các bác sĩ khuyến cáo, nếu kiểm soát tốt bệnh tim và tập thể dục đúng cách, khả năng xảy ra biến chứng tim mạch là rất thấp. Để đảm bảo an toàn khi tập thể dục, người dân cần kiểm tra tim mạch thường xuyên, tham khảo ý kiến bác sĩ về các bài tập phù hợp.
Kế đến, cần khởi động đúng cách, không tập thể dục lúc quá đói hoặc quá no, lắng nghe cơ thể trong quá trình tập, dự phòng các thiết bị y tế cần thiết (như máy đo huyết áp, nhịp tim, máy khử rung tim ngoài tự động (AED), thuốc ngậm nitrat…) để kịp thời xử trí nếu chẳng may xảy ra biến cố.
Song song với tập thể dục phù hợp, mỗi người cần xây dựng chế độ ăn lành mạnh, không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc, tránh xa stress… để nâng cao sức khỏe tổng thể.
Nhà báo Nguyễn Xuân Toàn - Phó Tổng biên tập báo Dân trí (thứ hai bên phải) tặng hoa tới các vị khách mời của chương trình (Ảnh: Hữu Nghị).
Để cung cấp góc nhìn toàn diện hơn về vấn đề này, vào lúc 10h sáng 16/10, báo Dân trí tổ chức chương trình tọa đàm trực tuyến với chủ đề: "Thương mại điện tử và dược phẩm - xu hướng, thách thức và giải pháp".
Buổi tọa đàm có sự tham dự của các chuyên gia:
- PGS.TS Lê Văn Truyền- Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội khóa IX (1992-1997), Chuyên gia cao cấp Dược học.
- ThS Nguyễn Hữu Tuấn- Trưởng phòng chính sách, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương.
- TS Đào Hà Trung- Chủ tịch Hội Công nghệ cao TPHCM.
Từ trái sang phải: ThS Nguyễn Hữu Tuấn, PGS.TS Lê Văn Truyền, TS Đào Hà Trung và nhà báo Bảo Trung (Ảnh: Hữu Nghị).
最新评论